Saturday, August 31, 2024

Adwait

 Adwait 

There are five levels of the universe: 1) energy fields (cosmological) 2) atoms (physical) 3) plants (biological) 4) animals (psychological) 5) humans (intellectual). They are interconnected as one is a means for the activation of the next. Cosmological energy (pure) field is a means to activate physical phenomena, physical is a means for activation of biological phenomena, biological is a means to activate psychological, psychological is a means to activate intellect phenomena. Each level is formed on the space fabric of the previous. Vacuum has no physical particles but has cosmological particles and therefore light travels from it. This emptiness is the space fabric on which the whole of physical world exists. If cosmological space fabric disappears, the physical world can’t exist. Space fabric is a field  of electromagnetic and gravitational pull. Time is an activation of physical entity remains active until space fabric is physically activated. 

Human intellect is evolving continuously. We had conceived the world of Newton (motion and gravity) for 200 years. It was replaced by the world of Einstein (relativity) and is advanced in Quantum mechanics in which tiny particles behave totally different from normal objects and therefore it is impossible to know exactly where they are or what they do. Exotic. As human intellect evolves further it will uncover more secrets of nature. What would be the state of a complete or whole of the intellect? 

Where physics end, faith begins. Our ancient sages called it the cosmic mind, the intellect of an Ishwara which governs the play of the universe. It is manifestation of the divine; the Shakti of Shiva. The visible world is Shiva (absolute) himself in manifested form as Shakti (energy). 

When was the play begun and when will it end, human mind can’t estimate. To puzzle our minds in this play of infinity, the sages gave a rough estimate with reference to human years. A day of Brahma is one kalpa that is four yogas (4.32 million years); such 365 days make one year of Brahma. Life span of one Brahma is 100 year; life span of 100 such Brahma is a day of Vishnu. 100 years of Vishnu makes a day of Rudra. In one day of Rudra 100 Vishnu takes birth and merges. Life span of 100 Rudra makes a blink of an eye of Mahakali. What to imagine about the like span of Mahakali and its source the Param/absolute! Hindu Purans imagined different lokas : Indralok, Brahmlok, Vishnulok, Kailash, etc, to explain the greater and higher dimension state of Consciousness present in those lokas. 

Ancient sages have explained the creation story in which the consciousness is taking different forms from intellect (महत्) to the earth. They tell that the visible world is illusionary (माया), a play on the screen of the ब्रह्म (ultimate reality). Kashmir Shaiv presents it with 36 elements, of which 5 pure, 7 pure-impure and 22 impure elements. The Absolute turns सच्चिदानंद (existence-सद्, consciousness-चिद्, bliss-आनंद), comes in action through इच्छा-ज्ञान-क्रिया (will-knowledge-action). He has पंचशक्ति (Consciousness, bliss, will, knowledge, action) and he is पंचकृत्यकारी (Creation-Maintenance-Destruction-Concealment-Grace). 

The play begins when the Absolute pairs as Naad-Bindu (Shiv-Shakti) as Jnana and kriya (knowledge and action) it sprouts as Sadasiva, appearance as Self. It objectivises as Ishwara which comes in action as Shuddhvidhya. Then comes Maya which blocks the subject from its true identity and create sense of separateness with five Kanchukas: kal (veil of time), Vidhya (veil of limited knowledge), raga (veil of desire), niyati (veil of causality), kala (veil of being limited). Purusha (soul) then get activated by pairing with Maya and manifest with five kanchukas. He can’t play alone, therefore to facility his play, there are 24 impure elements created as physical body of the universe. They are four inner elements (prakriti, intellect, ego, mind). Intellect is the first evolute of Prakriti which evolves into Ahankara (ego). The self then experience the world through sensory system made of mind and ten senses (five sense organs and five action organs), five tanmatras (subtle elements : शब्द, स्पर्श, रूप, रस, गंध) and five mahabhutas (gross elements: space, air, fire, water, earth). From Shiva to the earth, it’s a play of Consciousness. If individual mind climbs the ladder upwards with the grave of the almighty, he can attain the state of higher consciousness. 

All is one, adwaita, the Brahman, one without a second. 

Punamchand 

31 August 2024

Thursday, August 1, 2024

હરડે માતા

 હરડે માતા 


જન્મ આપનારી માતા, પાલક માતા, દેવી માતા (અંબિકા, કાળકા, દુર્ગા, મેલડી, ચામુંડા, ઈત્યાદિ) વિશે આપણે બધાં પરિચિત છીએ. પરંતુ શું હરડે માતા વિશે જાણો છો? આયુર્વેદમાં હરડેને માતા કહી છે અને તે લાંબુ આયુષ્ય આપનાર હોઈ અમૃતા પણ છે. હરડે માતાને પ્રેમ કરનાર સુખી રહે. પહેલું સુખ તે જાતે નર્યા. 

હરીતકી, અભયા, પથ્યા, કાયસ્થા, પૂતના, અમૃતા, હૈમવતી, અવ્યથા, ચેતકી, શ્રેયસી, શિવા, વયસ્થા, વિજયા, જીવંતી અને રોહિણી એટલાં હરડેના પંદર સંસ્કૃત નામો છે. કોઈક ખાવાથી, કોઈ સૂંઘવાથી, કોઈ સ્પર્શ કરવાથી અને કોઈ જોવા માત્રથી રેચ લગાવી શકે છે.  હરડેનું ફળ સાત આકારનું હોય છે પરંતુ બજારમાં મોટે ભાગે મોટી અભયા-વિજયા મળતી હોય છે. 

હરડેમાં ખારા સિવાયનાં પાંચ રસો છે. તેથી તે રૂક્ષ, ગરમ, અગ્નિ દીપ્ત કરનારી, બુદ્ધિને વધારનારી, આંખોને હિતકારી, રસાયણરૂપ, આયુષ્ય વધારનારી અને પવનને સવળો કરનારી છે. તે મળબંધ, પેટમાં ગોળો, આફરો, ઉલટી, હેડકી, હ્રદય રોગ, કમળો, પથરી, મૂત્ર અટકાવ, ડાયાબિટીસ, શ્વાસ, ઉધરસ વગેરે રોગોમાં ઉપયોગી ઔષધ છે. 

હરડે પિત્ત, કફ અને વાયુંના દોષોને દૂર કરે છે. મુસાફરી કરી થાકેલાંએ, બળ વગરનાએ, દૂબળા શરીરવાળાએ, લાંઘણ-ઉપવાસ કરેલાંએ, અધિક પિત્તવાળાએ અને ગર્ભવતી સ્ત્રીએ હરડે ખાવી નહીં. 

આપણે બધાં રાંધેલો ખોરાક ખાઈએ છીએ. આપણે જે પણ થઈએ તેની સાત ધાતુ બને અને આપણું જીવન ચાલ્યા કરે. ખોરાકનો રસ બને, રસમાંથી રક્ત બને, રક્તમાંથી માંસ બને, માંસમાંથી મેદ બને, મેદમાંથી અસ્થિ બને, અસ્થિમાંથી મજ્જા બને અને મજ્જામાંથી વીર્ય બને. આ સપ્ત ધાતુ જેની સારી તેની તંદુરસ્તી સારી અને આયુષ્ય પણ સારું. 

પરંતુ આપણો અનુભવ કેવો છે? ઉંમર કરતાં મોટાં દેખાઈએ છીએ અને શરીર સુડોળને બદલે બેડોળ કરી રહ્યા છીએ. જીવવા માટે જમવાને બદલે જાણે આપણે જમવા માટે જીવતાં હોય તેમ રહીએ છીએ. “ભૂખ લગે તો ખાના ખા” એ ઉત્તમ જીવન મંત્ર છે પરંતુ ઘણીવાર ભૂખ ન હોય તો પણ ખાઈએ છીએ. પેટમાં કબજીયાત હોય તો પણ ખાતા રહીએ છીએ. ચા-રોટલી-શાક-મરચાં-માંસ-ખીચડી-ભાત-દાળ-ભજીયાં વગેરે બધુ જઠર આંતરડાંમાં ઠલવતાં રહીએ છીએ. પરિણામે અપચો થાય. નહીં પચેલો ખોરાકનો આમવાત થાય, બધાં સાંધા-શરીરમાં ફેલાઈ જાય અને ત્રિદોષ થતાં અસાધ્ય રોગો થાય અને એક દિવસ મરી જવાય. 

લાંબુ આયુષ્ય વાત, પિત્ત અને કફના સમતોલનમાં છે પરંતુ આપણે બધાં તેની અસમતુલાને કારણે ઓછી તંદુરસ્તી કે રોગોનો અનુભવ કરીએ છીએ. વાત પિત્ત અને કફની સમતુલા તોડવામાં સૌથી મોટો ફાળો ભોજન અને તેના અપચા- કબજીયાતનો છે. 

ગુજરાતના એક નામાંકિત આગેવાન કે.કા. શાસ્ત્રીને મેં એકવાર તેઓ ૯૭ વર્ષના હતાં ત્યારે સાંભળેલાં. તેઓ દિવસમાં બે વાર આહાર લેતાં. બપોરે એકાદ રોટલી, શાક, દાળ-ભાત, દહીંનું જમણ અને રાત્રે દૂધ અને ખીચડી. તેઓ બપોરે દહીં અને રાત્રે દૂધ અચૂક લેતાં. પરંતુ બપોરે અને સાંજે જમ્યા પછી હરડેનો એક ટૂકડો મુખવાસની જેમ મોઢામાં મૂકવાનું નહોતા ભૂલતાં. હરડે તેમના લાંબા આયુષ્યનું રહસ્ય હતી. 

આપણે એવું સમજીએ છીએ કે હરડે લઈએ એટલે ઝાડા થઈ જાય. એ સાચું અને સાચું નહીં પણ. બાબત માત્રાની છે. હરડે પાચક છે અને રેચક પણ છે. તેથી તે પ્રથમ ખોરાકને પચાવવાનું કામ કરે છે અને પછી અપાન વાયુને નીચે ખસેડી મોટા આંતરડા તરફ ધકેલી બહાર કરી દે છે. એકવાર ગટરની લાઈન સાફ કરાવીએ તો આપણાં બાથરૂમ, મોરી, જાજરૂમાં કેવું લાગે છે? બિલકુલ એવું જ આપણી મોઢાથી લઈ ગુદા સુધીના પાઈપની સફાઈ અને તંદુરસ્તીની છે. હરડે તેને તંદુરસ્ત અને સાફ રાખવામાં રામ બાણ ઈલાજ છે. 

શું કરવું જોઈએ? 

૧) દરરોજ બે ટાઈમ ભોજન પછી હરડેનો મુખવાસ તરીકે ઉપયોગ કરવો. માત્રા શરીરની અનુકૂળતા મુજબ સેટ કરવી

૨) જેમને કબજીયાતની તકલીફ હોય તેમણે દર રવિવારે સવારે પાંચ વાગે ઉઠી નરણાં કોઠે એક ચમચી હરડે ગરમ પાણી સાથે લેવી. નવ સાડા નવે સીસ્ટમ સાફ થાય પછી ચા-નાસ્તો કરવો. 

તંદુરસ્ત તન તેનું તંદુરસ્ત મન. તન અને મન તંદુરસ્ત હોય તેને ધન મેળવવામાં અડચણ ઓછી આવે. તેથી માતા પૂજવી હોય તો હરડે માતાને અગ્ર સ્થાન મળે. 

“ઓકી દાતણ કરે, નરણાં હરડે ખાય; દૂધે વાળું જે કરે, તે ઘર વૈદ્ય ન જાય”.

પૂનમચંદ
૧ ઓગસ્ટ ૨૦૨૪
Powered by Blogger.